عقیم سازی نوعی جراحی است که طی آن بخشی از بدن گربه که در باروری او نقش دارد، برداشته می‌شود. با انجام این جراحی ترشح هورمون‌های جنسی در بدن گربه به حداقل می‌رسند و میل جنسی در گربه کاهش پیدا می‌کند. پس از عمل عقیم سازی، حیوان دیگر امکان تولید مثل ندارد و تا پایان عمر، تغییرات شدید رفتاری ناشی از ترشح هورمون‌ها نخواهد داشت. عقیم سازی برای همه گربه‌ها با هر جنسیت و نژادی امکان‌پذیر است. عقیم سازی تنها توسط دامپزشک قابل انجام است و بدون معاینه فیزیکی کامل و بررسی وضعیت گربه امکان‌پذیر نیست. این روش مزایا و معایب مختلفی دارد اما در یک بررسی کلی می‌توان گفت که مزایای انجام عقیم سازی برای گربه‌ها بیشتر از معایب آن است، بنابراین تمام صاحبان این حیوان باید این موضوع را جدی بگیرند.

موضوع عقیم سازی در گربه‌ها یک موضوع پیچیده است که موافقان و مخالفان زیادی دارد. بسیاری از مخالفان این کار معتقدند که گربه هم مانند دیگر موجودات حق تولید مثل و داشتن فرزندی شبیه به خود را دارد و موافقان این کار نیز بر این اعتقاد هستند که عمر گربه عقیم شده بیشتر از گربه‌هایی است که عقیم نمی‌شوند و شرایط زندگی گربه بعد از عقیم سازی، بهتر از قبل از انجام این کار است. به طور کل اما با در نظر داشتن علت عقیم سازی گربه که راحتی حیوان و عدم ترشح هورمون‌های جنسی در او است، می‌توان گفت که عقیم کردن گربه‌ها بهتر از عقیم نکردن آن‌ها است و راحتی زندگی گربه بعد از عقیم سازی به تولید مثل و داشتن فرزند می‌ارزد.

یکی از نگرانی‌های مهم صاحبان گربه‌های خانگی، شرایط زندگی گربه پس از عقیم سازی و افسردگی او است. این تصور به این دلیل ایجاد می‌شود که بیشتر افراد عقیم سازی در گربه‌ها را مانند عقیم سازی انسان‌ها تصور می‌کنند. در حالی‌که انسان به دلیل داشتن قدرت تفکر بعد از عقیم سازی هم به شرایطی که پیش از انجام این کار داشته فکر می‌کند اما گربه‌ها، به خصوص گربه‌های خانگی چنین احساس و تصوری نخواهند داشت. به علاوه مزایای عقیم سازی این حیوان آنقدر زیاد است که عدم انجام آن نوعی ظلم در حق حیوان است و باعث آزار او در ایام خاصی از سال می‌شود.

از جمله مزایای عقیم سازی در گربه‌ها می‌توان به جلوگیری از بارداری‌های ناخواسته که در هر بار از آن‌ها، تعداد زیادی بچه گربه به دنیا آمده و بدن مادر ضعیف‌تر می‌شود اشاره کرد. به علاوه با عقیم سازی خرابکاری‌ ناشی از بلوغ در گربه‌ها مانند نشانه‌گذاری خانه با ادرار کمتر می‌شود. عقیم سازی، میل به خروج از خانه را در گربه کاهش داده و از بروز بیماری‌های ناشی از ارتباط جنسی مانند لوسمی یا ایدز در حیوان نیز جلوگیری می‌کند. به علاوه هزینه عقیم سازی گربه بسیار کمتر از درمان بیماری‌های ناشی از عدم انجام این کار مانند درمان عفونت رحم یا سرطان سینه در گربه‌های ماده و سرطان پروستات در گربه‌های نر است.

به طور کل عقیم سازی کار سختی نیست و زمانی که توسط یک جراح حرفه‌ای انجام شود، بدون هیچ مشکلی گربه را به شرایط ایده‌آل می‌رساند اما موضوعی که در این میان اهمیت داشته و باید به آن توجه کرد، عقیم سازی حیوان در سن مناسب است. در انتخاب زمان عقیم سازی گربه، جنسیت حیوان تاثیر زیادی دارد. بهترین زمان عقیم کردن گربه‌های ماده پیش از بلوغ و قبل از شش ماهگی آن‌ها است تا احتمال ابتلا حیوان به سرطان سینه کاهش پیدا کند. در گربه‌های نر اما سن مناسب انجام این کار، کمی بعد از بلوغ و زمانی است که مجاری ادراری رشد کامل داشته‌اند. عقیم سازی بچه گربه تنها در نوع ماده امکان‌پذیر است و گربه‌های نر صرفا بعد از رسیدن به سن بلوغ، مناسب انجام این جراحی هستند.بهترین زمان ۶ الی ۸ ماهگی

خطرات عقیم سازی گربه

هر چند عقیم سازی برای گربه‌ها مزایای زیادی دارد اما مانند تمام جراحی‌ها خطرات و معایبی هم دارد. مهم‌ترین خطر انجام عقیم سازی در گربه‌ها، ریسک بیهوشی حیوان است. بعضی از گربه‌ها پس از بیهوشی دچار مشکلاتی می‌شوند که برخی از آن‌ها موقتی و برخی دیگر دائمی هستند. به علاوه گربه‌های عقیم شده دیگر توانایی بچه‌دار شدن نخواهند داشت که این موضوع ممکن است برای صاحبان گربه احساس عذاب وجدان ایجاد کند.

جراحی عقیم سازی در گربه‌ها نیز مانند تمام عمل‌های جراحی به چند مرحله اقدامات قبل از عمل، فرآیند جراحی و اقدامات حین عمل و مراقبت‌های بعد از عمل تقسیم می‌شود که اقدامات قبل از عمل برای انجام بدون خطر جراحی انجام می‌شوند. مهم‌ترین اقدام قبل از عمل، انجام تست داروی بیهوشی است. این کار به منظور اطمینان از عدم ایجاد حساسیت ناشی از داروی بیهوشی انجام می‌شود. پس از تست داروی بیهوشی و انتخاب بهترین نوع آن و معاینه فیزیکی گربه توسط دامپزشک، زمان عمل مشخص می‌شود. برای انجام این جراحی یک روز قبل از عمل نباید به حیوان غذا داد اما نوشیدن آب تا صبح روز عمل بلامانع است.

یک تصور اشتباه دیگر در مورد عقیم سازی در گربه‌ها، شباهت عقیم سازی گربه‌های نر و ماده است. هر چند هدف کلی در جراحی عقیم سازی برای گربه‌های نر و ماده یکسان است اما چگونگی انجام آن در جنسیت نر و ماده تفاوت‌هایی دارد. به عنوان صاحب یک گربه و برای مراقبت بهتر از حیوان خود پس از جراحی عقیم سازی باید بدانید که عقیم سازی گربه نر چگونه است و عقیم سازی گربه ماده چگونه است و چه تفاوت‌هایی میان عقیم سازی دو جنس گربه‌ها وجود دارد. روش‌های مختلفی برای عقیم کردن گربه‌های نر و ماده وجود دارد که انتخاب بهترین آن به تشخیص دامپزشک و شرایط گربه بستگی دارد.

آمپول عقیم سازی گربه

یکی از روش‌هایی که برای عقیم سازی گربه می‌توان از آن استفاده کرد، تزریق آمپول مخصوص این کار است. واکسن یا آمپول تزریق گربه انواع مختلفی مانند بکرا یا نوتروسل دارد که نیروی جنسی گربه را به مرور از بین می‌برند. تزریق آمپول روش مناسبی برای افرادی است که در مورد جراحی حیوان خود دغدغه دارند و نگران ناراحتی یا اذیت شدن حیوان در اثر جراحی هستند. البته در مورد تزریق آمپول باید به این نکته دقت کرد که در مواردی ممکن است این روش پاسخگو نباشند و علی‌رغم تزریق آمپول باز هم احتمال ترشح هورمون‌های جنسی در گربه وجود داشته باشد.

توصیه نمی‌شود

علاوه بر آمپول، داروهایی هم وجود دارند که برای عقیم سازی گربه می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. این داروها سرکوب‌گر میل جنسی هستند و به مرور این نیاز را در گربه از بین می‌برند. البته استفاده از این داروها اغلب با عوارض جدی مانند احتمال بروز سرطان در حیوان همراه است و به هیچ وجه گزینه مناسبی برای استفاده طولانی مدت نیستند. به علاوه مانند آمپول، داروهای عقیم سازی هم احتمال خطا دارند و در مواردی تنها علائم میل جنسی در گربه را کاهش می‌دهند اما حیوان توانایی تولید مثل داشته و میل به ارتباط با گربه جنس مخالف در او وجود دارد.توصیه نمی‌شود

بهترین روش عقیم سازی در گربه‌ها، انجام این کار از طریق عمل جراحی است. عمل عقیم سازی در گربه‌های ماده به چند شیوه انجام می‌شود. رایج‌ترین روش جراحی عقیم سازی در گربه‌های ماده برداشتن کامل رحم و تخمدان است اما در مواردی ممکن است تنها رحم یا تنها تخمدان حیوان برداشته شوند. به علاوه بعضی پزشکان برای عقیم کردن گربه ماده صرفا از بستن لوله‌های فالوپ استفاده می‌کنند که در این روش گربه میل جنسی خواهد داشت اما توانایی باروری ندارد. عمل عقیم سازی در گربه‌های ماده زمان بیشتری می‌برد و فرآیند آن کمی سخت‌تر از گربه‌های نر است، به علاوه پس از جراحی حیوان ماده، بدن او بخیه زده می‌شود که طبیعتا نیاز به مراقبت‌های بعد از عمل را نیز افزایش می‌دهد.

نحوه عقیم سازی گربه‌ نر اما فرآیند ساده‌تری نسبت به گربه‌های ماده دارد. عقیم سازی گربه نر بدون بخیه انجام می‌شود و دو بیضه حیوان طی یک جراحی ساده که با بیهوشی عمومی انجام شده و برشی کوچک در کیسه بیضه ایجاد می‌شود، خارج می‌شوند. برش ایجاد شدن در پوست بسیار کوچک است و پس از چند روز استراحت گربه، جوش می‌خورد بنابراین در گربه‌های نر بخیه زنی انجام نمی‌شود و این موضوع زمان جراحی و مراقبت‌های بعد از آن را ساده‌تر می‌کنند. این موضوع موجب می‌شود که هزینه عقیم سازی گربه نر هم کمتر از گربه ماده باشد.

عمل جراحی به هر علت و از هر نوعی، تغییراتی در بدن گربه ایجاد می‌کند که توجه به آن‌ها در روزهای ابتدایی بعد از عمل اهمیت زیادی دارد. این تغییرات گاهی عارضه‌های بعد از جراحی هستند که اغلب موقتی بوده و با مراقبت اصولی از بین می‌روند اما باید به آن‌ها توجه داشت تا در صورت شدت گرفتن، اقدامات درمانی لازم فورا انجام شود. از مهم‌ترین عوارضی که بعد از عقیم سازی در گربه‌ها رخ می‌دهد، بی حالی گربه را می‌توان نام برد. این عارضه طبیعی و معمولا ناشی از تزریق داروی بیهوشی است. همچنین احتمال مشاهده خون در ادرار گربه هم وجود دارد که این عارضه نیز موقتی است اما در صورت شدت گرفتن آن باید به دامپزشک مراجعه کرد. ورم بعد از عقیم سازی گربه ماده دیگر عارضه بعد از این جراحی است که در بعضی از حیوانات رخ می‌دهد. این عارضه نیز با مراقبت‌های اصولی بعد از عمل، استفاده از غذای گربه عقیم شده و حفظ محیطی آرام برای گربه است.

مراقبت های بعد از عقیم سازی گربه

مراقبت‌های پس از عقیم کردن گربه‌ها و رسیدگی به وضعیت آن‌ها اهمیت زیادی دارد و تا حد زیادی مانع بروز مشکل در حیوان می‌شود. اگر دوره نقاهت بعد از عقیم سازی به خوبی سپری شود، گربه در کوتاه‌ترین زمان به شرایط عادی زندگی خود باز می‌گردد. بیشتر دامپزشکان استفاده از آنتی بیوتیک بعد از عقیم سازی گربه را به صاحبان آن‌ها پیشهاد می‌دهند تا از بروز مشکلاتی مانند عفونت در حیوان جلوگیری شود. مصرف آنتی بیوتیک به خصوص برای گربه‌های ماده که جراحی آن‌ها عمیق‌تر و داخلی بوده است، از اهمیت بیشتری برخوردار است. به علاوه بستن گردنبند الیزابت بعد از عقیم سازی نیز یکی از اقداماتی است که پس از عقیم کردن این حیوان مورد نیاز است. این گردنبد مانع لیس زدن یا گاز گرفتن جای عمل توسط حیوان می‌شود و از باز شدن بخیه‌ها در گربه ماده و خونریزی در گربه‌های نر و ماده جلوگیری می‌کند.

همان‌طور که گفته شد، عقیم سازی در گربه‌های ماده پیش از بلوغ جنسی آن‌ها انجام می‌شود اما در مواردی ممکن است گربه بالغ شده و حتی باردار شود و بعد از آن برای عقیم کردن آن اقدام شود. در این شرایط امکان عقیم سازی به تصمیم پزشک و وضعیت گربه بستگی دارد. در صورتی که گربه دوران بارداری را به خوبی سپری کرده باشد و مشکلی در این دوران نداشته باشد، بعد از زایمان، رحم و تخمدان برداشته می‌شود، اما عقیم سازی حین بارداری که به معنی از بین بردن بچه گربه‌ها است به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. علاوه بر دیدگاه اخلاقی این کار فشار زیادی نیز به بدن مادر وارد می‌کند.

اگر تصور می‌کنید عقیم سازی تنها برای گربه‌های خانگی مورد نیاز است، سخت در اشتباهید. این روزها عقیم سازی گربه‌های خیابانی نیز اهمیت زیادی داشته زیرا تعداد این گربه‌ها روز به روز در حال افزایش است و این موضوع تاثیر منفی بر اکوسیستم و طبیعت دارد. البته عقیم کردن گربه‌های خیابان به سادگی گربه‌های خانگی است، زیرا ابتدا باید حیوان را با داروی بیهوشی یا ابزارهای مخصوص گرفت و فرآیند بیهوشی آن نیز مشکل‌تر از گربه خانگی است. البته امروزه بسیاری از کلینیک‌های حرفه‌ای و مراکز دامپزشکی این کار را به صورت رایگان انجام می‌دهند. عقیم سازی گربه رایگان با هدف کمک به طبیعت و راحت‌تر کردن زندگی گربه‌های خیابانی انجام می‌شود و معمولا تا زمانی که گربه دوره نقاهت را به طور کامل سپری کند از حیوان نگهداری می‌شود.